IQBAL IQBAL

مرد حر

مرد حر محکم ز ورد "لاتخف" ما بمیدان سر بجیب او سر بکف

مرد حر از لاالہ روشن ضمیر می نگردد بندۂ سلطان و میر

مرد حر چون اشتران باری برد مرد حر باری برد خاری خورد

پای خود را آنچنان محکم نہد نبض رہ از سوز او بر می جہد

جان او پایندہ تر گردد ز موت بانگ تکبیرش برون از حرف و صوت

ہر کہ سنگ راہ را داند زجاج گیرد آن درویش از سلطان خراج

گرمی طبع تو از صہبای اوست جوی تو پروردۂ دریای اوست

پادشاہان در قباہای حریر زرد رو از سھم آن عریان فقیر

سر دین ما را خبر، او را نظر او درون خانہ ما بیرون در

ما کلیسا دوست، ما مسجد فروش او ز دست مصطفی پیمانہ نوش

نے مغان را بندہ، نے ساغر بدست ما تہی پیمانہ او مست الست

چہرہ گل از نم او احمر است ز آتش ما دود او روشنتر است

دارد اندر سینہ تکبیر امم در جبین اوست تقدیر امم

قبلۂ ما گہ کلیسا، گاہ دیر او نخواہد رزق خویش از دست غیر

ما ہمہ عبد فرنگ او عبدہ او نگنجد در جہان رنگ و بو

صبح و شام ما بہ فکر ساز و برگ آخر ما چیست تلخیہای مرگ

در جہان بی ثبات او را ثبات مرگ او را از مقامات حیات

اہل دل از صحبت ما مضمحل گل ز فیض صحبتش دارای دل

کار ما وابستۂ تخمین و ظن او ہمہ کردار و کم گوید سخن

ما گدایان کوچہ گرد و فاقہ مست فقر او از لاالہ تیغی بدست

ما پر کاہے اسیر گرد باد ضربش از کوہ گران جوئی گشاد

محرم او شو ز ما بیگانہ شو خانہ ویران باش و صاحب خانہ شو

شکوہ کم کن از سپہر گرد گرد زندہ شو از صحبت آن زندہ مرد

صحبت از علم کتابی خوشتر است صحبت مردان حر آدم گر است

مرد حر دریای ژرف و بیکران آب گیر از بحر و نے از ناودان

سینۂ این مردمی جوشد چو دیگ پیش او کوہ گران یک تودہ ریگ

روز صلح آن برگ و ساز انجمن ہم چو باد فرودین اندر چمن

روز کین آن محرم تقدیر خویش گور خود می کندد از شمشیر خویش

اے سرت گردم گریز از ما چو تیر دامن او گیر و بیتابانہ گیر

می نروید تخم دل از آب و گل بی نگاہی از خداوندان دل

اندر این عالم نیرزی با خسی تا نیاویزی بدامان کسی