IQBAL IQBAL

در زمانۂ انحطاط تقلید از اجتہاد اولی تراست

===در معنی اینکہ در زمانۂ انحطاط تقلید از اجتہاد اولی ===تراست

عہد حاضر فتنہ ہا زیر سر است
طبع ناپروای او آفت گر است

بزم اقوام کہن برھم ازو
شاخسار زندگی بے نم ازو

جلوہ اش ما را ز ما بیگانہ کرد
ساز ما را از نوا بیگانہ کرد

از دل ما آتش دیرینہ برد
نور و نار لاالہ از سینہ برد

مضمحل گردد چو تقویم حیات
ملت از تقلید می گیرد ثبات

راہ آبا رو کہ این جمعیت است
معنی تقلید ضبط ملت است

در خزان اے بے نصیب از برگ و بار
از شجر مگسل بہ امید بھار

بحر گم کردی زیان اندیش باش
حافظ جوی کم آب خویش باش

شاید از سیل قہستان برخوری
باز در آغوش طوفان پروری

پیکرت دارد اگر جان بصیر
عبرت از احوال اسرائیل گیر

گرم و سرد روزگار او نگر
سختی جان نزار او نگر

خون گران سیر است در رگہای او
سنگ صد دہلیز و یک سیمای او

پنجہ ی گردون چو انگورش فشرد
یادگار موسے و ہارون نمرد

از نوای آتشینش رفت سوز
لیکن اندر سینہ دم دارد ہنوز

زانکہ چون جمعیتش ازہم شکست
جز براہ رفتگان محمل نبست

اے پریشان محفل دیرینہ ات
مرد شمع زندگی در سینہ ات

نقش بر دل معنی توحید کن
چارہ ی کار خود از تقلید کن

اجتہاد اندر زمان انحطاط
قوم را برہم ہمی پیچد بساط

ز اجتہاد عالمان کم نظر
اقتدا بر رفتگان محفوظ تر

عقل آبایت ہوس فرسودہ نیست
کار پاکان از غرض آلودہ نیست

فکر شان ریسد ہمی باریک تر
ورعشان با مصطفی نزدیک تر

ذوق جعفر کاوش رازی نماند
آبروی ملت تازی نماند

تنگ بر ما رہگذار دین شد است
ہر لئیمی راز دار دین شد است

اے کہ از اسرار دین بیگانہ ئی
با یک آئین ساز اگر فرزانہ ئی

من شنیدستم ز نباض حیات
اختلاف تست مقراض حیات

از یک آئینی مسلمان زندہ است
پیکر ملت ز قرآن زندہ است

ما ھمہ خاک و دل آگاہ اوست
اعتصامش کن کہ حبل اللہ اوست

چون گہر در رشتہ ی او سفتہ شو
ورنہ مانند غبار آشفتہ شو